Druk op België neemt toe: Merz last spoedoverleg in met De Wever over Russische miljarden
Er speelt echter ook een belangrijk binnenlands motief voor de Duitse kanselier. Als deze constructie niet doorgaat, dreigen de individuele lidstaten – en dus de Duitse belastingbetaler – direct te moeten opdraaien voor de steun aan Oekraïne.
De Duitse bondskanselier Friedrich Merz heeft onverwacht zijn geplande staatsbezoek aan Noorwegen geannuleerd om vrijdagavond naar Brussel te reizen. In een inderhaast ingelast ‘crisisdiner’ zal hij samen met premier Bart De Wever en Commissievoorzitter Ursula von der Leyen proberen de impasse rondom de bevroren Russische tegoeden te doorbreken. De tijd dringt, want de oorlogskas van Oekraïne raakt snel leeg.
De inzet van het gesprek is hoog: de financiering van de Oekraïense verdediging en staatsbegroting voor de jaren 2026 en 2027. De Europese Commissie heeft een plan op tafel gelegd om de bevroren Russische staatsactiva te gebruiken als onderpand voor een miljardenlening aan Kiev. Aangezien het overgrote deel van deze activa – naar schatting 190 miljard euro – wordt beheerd door het in Brussel gevestigde waardepapierenbedrijf Euroclear, speelt België een sleutelrol in dit dossier.
Merz voert de druk op
Bondskanselier Merz is een fervent voorstander van het plan. In een opiniestuk in de Frankfurter Allgemeine Zeitung benadrukte hij donderdag dat de constructie juridisch waterdicht is en "volledig in overeenstemming met het internationaal recht". Volgens Merz is het noodzakelijk om Poetin een ondubbelzinnig signaal te geven en de toekomst van Europa veilig te stellen.
Er speelt echter ook een belangrijk binnenlands motief voor de Duitse kanselier. Als deze constructie niet doorgaat, dreigen de individuele lidstaten – en dus de Duitse belastingbetaler – direct te moeten opdraaien voor de steun aan Oekraïne via de eigen begroting. "We beslissen nu over de toekomst van Europa," aldus Merz, die stelt dat de bezwaren van België snel moeten worden weggenomen.
Belgische weerstand: "Ik moet just niks"
België trapt vooralsnog hard op de rem. Premier De Wever en minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot vrezen dat België onevenredig zwaar belast zal worden met de risico's. De Belgische regering is bang voor juridische procedures en vergeldingsacties vanuit het Kremlin, die zich specifiek tegen Euroclear of de Belgische staat zouden kunnen richten. Moskou heeft al gedreigd met eeuwige represailles.
De Wever eist daarom "ijzersterke, schriftelijke garanties" dat alle EU-lidstaten gezamenlijk de financiële en juridische risico's dragen, mocht Rusland het geld ooit terugvorderen of als er schadevergoedingen moeten worden betaald. Het huidige voorstel van de Commissie biedt volgens Brussel onvoldoende zekerheid.
In de wandelgangen reageerde De Wever donderdag strijdbaar op de toenemende Duitse druk: "In Antwerpen zeggen we: 'ik moet just niks'." Hij benadrukte enkel te handelen in het belang van de Belgische belastingbetaler en noemde het idee dat Rusland de oorlog verliest en braaf herstelbetalingen zal doen een "sprookje".
Zorgen bij Euroclear en MR
De politieke zorgen worden gedeeld door de financiële sector. Valerie Urbain, CEO van Euroclear, waarschuwt in een interview dat het plan de stabiliteit van de financiële markten kan ondermijnen. Ze vreest dat internationale investeerders hun vertrouwen in de euro en de Europese markt verliezen als activa worden gebruikt voor politieke doeleinden. Bovendien, zo stelt Urbain, zou het strategischer zijn om de bevroren tegoeden achter de hand te houden als hefboom voor toekomstige vredesonderhandelingen.
Ook MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez toont zich kritisch. Hij wijst op de corruptierisico's in Oekraïne en eist strikt toezicht op de geldstromen en wapenleveranties. "We kunnen niet enkel handelen op basis van goede bedoelingen," aldus de liberaal, die pleit voor een gezamenlijke Europese lening als alternatief, in plaats van het raken aan de activa bij Euroclear.
Cruciale top op 18 december
Het diner van vrijdagavond geldt als de laatste kans om de neuzen dezelfde kant op te krijgen voorafgaand aan de Europese top van 18 en 19 december. De Europese Commissie hoopt daar een definitief akkoord te bereiken.
NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte hield zich donderdag op de vlakte en stelde vertrouwen te hebben in het leiderschap van Von der Leyen en Merz. Wel was zijn boodschap helder: linksom of rechtsom, Oekraïne mag niet in de steek gelaten worden.