7 oktober 2023 is een dag waarvan de betekenis en gevolgen centraal blijven staan in hoe de gebeurtenissen van twee jaar geleden worden geïnterpreteerd, en waarvan de impact nog steeds het heden beïnvloedt.

Het evenement blijft omgeven door controverse, onbeantwoorde vragen en betwiste feiten:

Moet de aanval voornamelijk worden gezien als een daad van Palestijns verzet, verwijzend naar Israël's weigering (en die van zijn bondgenoten) om de uitkomst van de Hamas-overwinning in de internationaal gecontroleerde verkiezingen van 2006 te respecteren?

Of kwam de aanval voort uit langdurige onderdrukking onder apartheidbeleid, waaronder de harde, willekeurige en strafmaatregelen van de belegering die door prominente westerse functionarissen werd omschreven als 'de grootste openluchtgevangenis ter wereld', verder verergerd door periodieke Israëlische militaire invallen in Gaza, met burgerdoden en grootschalige vernietiging tot gevolg?

Of moet 7 oktober vooral worden herinnerd als een niet-uitgelokte aanval die de 'barbaarse aard van Hamas' en zelfs van de gehele Palestijnse bevolking van Gaza liet zien, zoals de Israëlische president Isaac Herzog verklaarde?

Of was Israël vooraf gewaarschuwd en liet het de aanval plaatsvinden om een basis te creëren voor het afronden van het zionistische project van 'Groot-Israël', waarbij de territoriale soevereiniteit van Israël wordt uitgebreid naar de Palestijnse gebieden Gaza, de bezette Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem, en daarbij massa's geterroriseerde Palestijnen worden gedwongen te vertrekken, waardoor de aspiraties voor Palestijnse staatvorming voorgoed worden begraven?

Of, meest doorslaggevend, was Israël's reactie op 7 oktober een genocidale campagne die in realtime werd uitgevoerd, waarbij de medeplichtigheid van leidende liberale democratieën in Europa en Noord-Amerika en de zwakte van het internationale recht en de VN met betrekking tot de handhaving van wetten en de verantwoordelijkheid van overtreders werden onthuld?

Tegen deze onzekerheid in kan men de evolutie van de reacties op 7 oktober volgen, die in de loop van de tijd verschuiven in internationale reacties op het voortdurende geweld en de verwoesting, evenals de posities die Israël, Hamas, de VS en hun Europese partners hebben ingenomen.

In plaats van de spanningen tussen steun voor en oppositie tegen Israël's gedrag, verschoof de focus naar een koortsachtige zoektocht naar een diplomatieke uitkomst die een staakt-het-vuren, gevangenenuitwisselingen en garanties van straffeloosheid voor de overtreders aan beide zijden bereikt.

Of deze huidige fase over twee jaar zal worden herinnerd als de tijd waarin genocide eindigde, of slechts werd gepauzeerd, is de huiveringwekkende vraag die een donkere schaduw werpt over de huidige speculaties.

Een voorlopige toekomst lijkt verbonden te zijn met de vraag of de Amerikaanse regering Israël's formule voor het beëindigen van het conflict zal steunen of dat het zijn invloed zal gebruiken om een compromis te zoeken tussen de tegenstanders, waarbij Israëlische ambities worden beperkt en Palestijnse rechten worden ondersteund.

Het beoordelen van belangrijke ontwikkelingen van 2023 en 2025 kan helpen deze onzekerheid te verhelderen.

Fase I: Maanden na 7 oktober - Israël krijgt het voordeel van de twijfel
Ondanks dat Israëlische leiders, waaronder premier Benjamin Netanyahu en voormalig minister van Defensie Yoav Gallant, genocidale taal gebruikten in hun onmiddellijke reacties op de aanval, was de term 'genocide' taboe bij het beschrijven van Israël's acties.

Netanyahu verwees naar de Bijbel om te rechtvaardigen dat aanvallen op Joden moesten worden beantwoord zoals de oude Israëlieten dat deden tegen Amalek. Dat wil zeggen, genocidaal door elke Amalekiet, man, vrouw, kind en zelfs vee te doden.

Gallant verklaarde in deze vaak geciteerde woorden van een decreet uitgevaardigd op 9 oktober: “Ik heb een volledige belegering van de Gazastrook bevolen. Er zal geen elektriciteit, geen voedsel, geen brandstof zijn... We vechten tegen menselijke dieren en handelen dienovereenkomstig.”

Gezien de willekeurige verwoesting die volgde, inclusief het richten op wettelijk verboden locaties zoals ziekenhuizen, scholen, gebedshuizen, erfgoed, humanitaire hulpkonvooien en UNRWA-schuilplaatsen, werden Gallant's genocidale woorden van intentie weerspiegeld in de toegepaste tactieken.

Toch kreeg Israël op het wereldtoneel aanvankelijk het voordeel van de twijfel. Invloedrijke wereldwijde mediaplatforms en zelfs het maatschappelijk middenveld accepteerden grotendeels het narratief van een niet-uitgelokte aanval door een terroristische beweging, ter ondersteuning van Israël's claim op zelfverdediging.

Minimale protesten vonden plaats tijdens deze genadeperiode, en steun van voormalige koloniale machten in Europa en geallieerde naties versterkten Israël's diplomatieke positie.

Deze 'genocide-huwelijksreis' kwam abrupt ten einde toen het Internationaal Gerechtshof (ICJ) zijn jurisdictie bevestigde over Zuid-Afrika's indiening waarin Israël's schendingen van het Genocideverdrag werden beweerd.

In een bijna unanieme tussentijdse uitspraak werden voorlopige maatregelen uitgevaardigd in maart 2024. Israël's verzet, versterkt door officiële Amerikaanse claims dat de ICJ-inspanning 'zonder juridische grondslag' was, leidde tot wereldwijde protesten en onenigheid van niet-westerse regeringen.