De druk op de Europese Commissie om haar plannen voor de bevroren Russische tegoeden te herzien, neemt vanuit België in hoog tempo toe. In afzonderlijke brieven aan Commissievoorzitter Ursula von der Leyen waarschuwen zowel premier Bart De Wever, effectenhuis Euroclear als de Nationale Bank van België (NBB) voor de verstrekkende juridische en financiële gevolgen. Het plan om de in België bevroren miljarden te gebruiken als onderpand voor een lening aan Oekraïne wordt door De Wever omschreven als "fundamenteel fout".
De Europese Unie werkt aan een constructie om de winsten van bevroren Russische staatsactiva – waarvan het overgrote deel (ruim 180 miljard euro) bij het Brusselse Euroclear zit – te gebruiken om een lening van ongeveer 140 miljard euro aan Oekraïne te financieren. Hoewel de EU de druk opvoert om dit nog voor het einde van het jaar rond te krijgen, trapt België hard op de rem.
"Fundamenteel fout" en strijdig met internationaal recht
In een scherp geformuleerde brief aan Von der Leyen stelt premier De Wever dat het voorstel een "fundamenteel principe van het internationaal recht" schendt. Volgens de premier is er geen historisch precedent voor het herbestemmen van bevroren buitenlandse tegoeden terwijl een conflict nog woedt. Normaal gesproken worden dergelijke activa pas ná de oorlog ingezet als onderdeel van herstelbetalingen.
De Wever vreest bovendien dat het voortijdig inzetten van dit kapitaal toekomstige vredesonderhandelingen kan bemoeilijken. De bevroren tegoeden gelden immers als belangrijk wisselgeld aan de onderhandelingstafel. "Als we overhaast doorgaan, riskeren we als nevenschade dat we een toekomstig vredesakkoord feite onmogelijk maken", aldus de premier.
Daarnaast wijst De Wever op de financiële risico's voor de Belgische staat. Er bestaat een reëel gevaar dat de EU de gelden uiteindelijk moet terugbetalen aan Rusland. De Wever eist daarom harde garanties dat alle lidstaten meebetalen aan mogelijke kosten en risico’s. "Ik zal nooit toestaan dat België alleen de risico's en blootstellingen van dit voorstel draagt", klinkt het.
Financiële waarschuwingen: "Confiscatie"
De politieke bezwaren worden kracht bijgezet door technische waarschuwingen uit de financiële sector. Valérie Urbain, CEO van Euroclear, waarschuwt in haar brief dat internationale markten de EU-plannen kunnen interpreteren als pure "confiscatie". Dit zou investeerders kunnen afschrikken om nog Europese overheidsobligaties te kopen, wat kan leiden tot hogere rentes en instabiliteit op de financiële markten.
Pierre Wunsch, gouverneur van de Nationale Bank, sluit zich hierbij aan. Hij vraagt de Europese leiders om "alle risico's voor Euroclear Bank in alle extreme maar plausibele scenario's" zorgvuldig te overwegen. De vrees is dat het risicoprofiel van Euroclear, een cruciale schakel in het wereldwijde financiële systeem, onherstelbaar beschadigd raakt.
De Trump-factor en Russische dreigementen
De urgentie in Brussel wordt mede gedreven door de politieke situatie in de Verenigde Staten. President Donald Trump heeft in zijn vredesplannen ook zijn oog laten vallen op de Russische tegoeden. Hij zou een deel willen gebruiken voor Oekraïne en een deel voor een "Amerikaans-Russisch investeringsfonds". Sommige EU-lidstaten, zoals Duitsland en Polen, willen de deal daarom snel sluiten om de tegoeden "veilig te stellen" voor Oekraïne voordat Trump aantreedt.
Tegelijkertijd waarschuwt het Kremlin voor harde vergelding. President Poetin en staatsnieuwsbureau TASS hebben specifiek gedreigd met tegenmaatregelen gericht op België en Euroclear indien de activa worden "gestolen".
Hoe nu verder?
Ondanks de forse kritiek benadrukt De Wever dat België (nog) geen veto stelt, maar enkel kan instemmen als aan alle bezorgdheden tegemoet wordt gekomen. Hij suggereert als alternatief een gezamenlijke EU-lening van 45 miljard euro, wat volgens hem op termijn goedkoper en minder risicovol zou kunnen zijn.
De kwestie staat opnieuw op de agenda tijdens de EU-top van 18 en 19 december. De Europese Commissie heeft laten weten dat de gesprekken "intensief" voortgaan en dat er binnenkort een juridische tekst wordt gepresenteerd die de zorgen van België moet wegnemen.
