Boven de militaire basis van Marche-en-Famenne in België zijn de afgelopen dagen herhaaldelijk drones waargenomen. Zowel zaterdagavond als in de nacht van dinsdag op woensdag werden meerdere toestellen gespot boven "cruciale delen van het hoofdkwartier van onze landmachtbrigade". Minister van Defensie Theo Francken (N-VA) noemt de incidenten "zeer zorgwekkend", spreekt van een "duidelijk georkestreerde operatie" en wijst nadrukkelijk naar Rusland. Hij eist massale investeringen in antidronesystemen.

De politie en de militaire inlichtingendienst ADIV zijn een onderzoek gestart naar de waarnemingen. Volgens minister Francken ging het zaterdagavond rond 20.00 uur om minstens vier of vijf drones die "gedurende een langere periode" actief waren. Ook de nacht van dinsdag op woensdag werden er opnieuw toestellen opgemerkt.

"Dit was geen werk van amateurs, maar van volleerde dronepiloten," aldus Francken, die stelt dat ze "hoogstwaarschijnlijk bepaalde dingen in kaart aan het brengen waren." Over het specifieke doelwit blijft hij vaag: "Dat ga ik niet zeggen. Dat is het hoofdkwartier van onze landmacht. Daar is van alles interessant om te weten."

Investeringsplan van 500 miljoen

Francken hekelt dat er in het verleden te weinig is geïnvesteerd en wil nu snel handelen. "Ik ben nu 9 maanden minister, maar de dronedreiging is niet iets dat 9 maanden geleden is uitgevonden," zei hij.

De minister zal volgende week op de ministerraad een dossier voorleggen om op korte termijn 50 miljoen euro vrij te maken. "Het dossier is klaar: we hebben extra materiaal nodig qua detectie, maar ook antidrone-jammers en antidrone-shotguns."

Op lange termijn pleit Francken voor een "écht antidronepakket" van een half miljard euro, inclusief geavanceerde radarsystemen en bijkomende jamming. Hij waarschuwt echter dat de aanschaf hiervan, vanwege Europese regelgeving, "meer dan een jaar" kan duren.

De urgentie is hoog, aangezien de benodigde wapensystemen momenteel niet op de juiste plaats zijn. "We hebben die capaciteiten wel, maar ze bevinden zich op de luchtmachtbasissen voor de bescherming van onze vliegtuigen," aldus Francken.

Ook Defensiechef Frederik Vansina benadrukt dat "de tijd dringt". Hij stelt dat de automatisering van drones in oorlogsvoering, zoals te zien in Oekraïne, "een feit" is. Als de ministerraad het plan goedkeurt, hoopt Vansina dat de eerste systemen binnen "een paar maanden" operationeel kunnen zijn op de "voornaamste militaire kwartieren".

"België buitenproportioneel geviseerd"

Op de vraag wie achter de acties zit, wordt nadrukkelijk naar het Kremlin gekeken. "Er wordt gekeken naar statelijke actoren en de meest bedreigende statelijke actor is op dit moment natuurlijk Rusland, omwille van de oorlog in Oekraïne," zei Francken op Radio 1. Volgens hem worden de drones ingezet voor spionage en destabilisatie.

Francken stelt dat België "als klein land buitenproportioneel geviseerd wordt door Rusland". Hij wijt dit aan "de aanwezigheid van het NAVO-hoofdkwartier, het militair commando in Mons, maar ook door de aanwezigheid van Swift en Euroclear," het Belgische bedrijf waar grote sommen geld van de Russische Centrale Bank geblokkeerd staan. Defensiechef Vansina voegt toe dat de acties "helemaal passen binnen hun strategie van hybride oorlogsvoering".

De spanningen met Rusland bleken ook uit een recent conflict op sociale media. Nadat Francken in een interview had gezegd dat de NAVO "Moskou zou platgooien" bij een Russische aanval op Brussel, noemde de Russische oud-president Dmitry Medvedev hem een "imbeciel". Francken reageerde dat hij "geen woord terugneemt" van het "strike back-principe" van het NAVO-bondgenootschap.

De incidenten in Marche-en-Famenne staan niet op zichzelf. Begin oktober werden ook al drones gesignaleerd boven het militaire kamp van Elsenborn. De laatste maanden worden in heel Europa, waaronder Denemarken en Noorwegen, vaker drones gemeld boven militaire bases en kritieke infrastructuur.