Terugblik op de ‘November appel’: België ontwaakt na driedaagse nationale staking

De grootschalige driedaagse stakingsactie tegen de hervormingsplannen van de federale regering-De Wever is woensdagavond ten einde gekomen. Wat begon als een actie bij het spoor, zwol over drie dagen aan tot een nationale staking die ook de privésector, de havens en de luchtvaart platlegde. Terwijl de vakbonden tevreden terugblikken op de hoge stakingsbereidheid, waarschuwen werkgeversorganisaties voor honderden miljoenen euro's aan economische schade.

De actie, door de vakbonden gedoopt tot de "November appel", was een direct antwoord op de besparingsplannen van de zogenoemde Arizona-coalitie. De hervormingen rondom pensioenen, de flexibilisering van de arbeidsmarkt en de ingrepen in de loonindexering (de 'centenindex' voor lonen boven 4000 euro) vormden de brandstof voor het breedste sociale protest van 2025.

Van spoor naar algemene staking

De actie volgde een crescendo-model. Maandag 24 november werd de spits afgebeten door het spoorwegpersoneel en het openbaar vervoer, dinsdag sloten de openbare diensten en het onderwijs aan, en woensdag 26 november culmineerde het protest in een algemene nationale staking waarbij ook de privésector het werk neerlegde.

Woensdag: Luchtruim op slot en industrie plat

De laatste dag van de staking had de grootste zichtbare impact. Brussels Airport en de luchthaven van Charleroi lagen nagenoeg stil. Op Zaventem werden alle 206 vertrekkende passagiersvluchten geschrapt, wat zo'n 39.000 passagiers trof. De vertrekhal bleef angstvallig leeg, op enkele symbolische acties van vakbonden ACLVB en ACV na. "De lege vertrekhal is niet de schuld van de vakbond, maar het resultaat van een regering die weigert te luisteren," aldus Kelly Ruiu van de ACLVB.

Ook de industrie kreeg zware klappen. In de Gentse haven werd de Kennedylaan elk uur geblokkeerd en lag de productie bij Volvo Cars stil. In Limburg namen tientallen bedrijven, waaronder staalreus Aperam, deel aan de actie. In de technologiesector staakte volgens Agoria een kwart van de werknemers, wat leidde tot een productiviteitsverlies van bijna 50 procent.

Logistieke knoop: Havens en supermarkten

De impact op de logistieke keten was aanzienlijk. In de havens van Antwerpen, Zeebrugge en Gent (North Sea Port) zorgden stakingen bij de verkeerscentrales, sluizen en sleepdiensten voor een maritieme opstopping. Op het hoogtepunt lagen bijna honderd schepen te wachten op de Noordzee omdat ze de havens niet binnen of buiten konden varen. Pas woensdagochtend kwam het scheepvaartverkeer langzaam weer op gang.

Consumenten merkten de staking ook in de supermarkt. Distributiecentra van Delhaize, Colruyt, Aldi en Carrefour werden geviseerd door filterblokkades. Hoewel de meeste winkels open bleven, moesten diverse filialen in Wallonië en Vlaanderen tijdelijk de deuren sluiten.

Publieke sector: Historische onvrede in het onderwijs

Opvallend was de grote stakingsbereidheid in het onderwijs. Op dinsdag staakten meer dan 25.000 personeelsleden in het Vlaamse onderwijs, cijfers die herinneren aan de grote protestgolven van begin deze eeuw. Ook in de gevangenissen was de situatie precair; door personeelstekorten konden basisrechten van gedetineerden, zoals douchen en wandelen, niet gegarandeerd worden, wat leidde tot bijstand van politie en het Rode Kruis.

De balans: "Machtsstrijd niet voorbij"

De reacties na afloop zijn verdeeld. Werkgeversorganisaties Voka en VBO spreken van een "donderwolk boven de bedrijven" en ramen de schade op honderden miljoenen euro's. Premier Bart De Wever en MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez blijven bij hun standpunt dat de besparingen noodzakelijk zijn om de staatsschuld, die meer dan 100% van het BBP bedraagt, terug te dringen.

De vakbonden daarentegen voelen zich gesterkt. Volgens hen toont de hoge opkomst aan dat het draagvlak voor de regeringsplannen ontbreekt. Hoewel er met de kerstperiode voor de deur geen onmiddellijke nieuwe acties gepland staan, sluiten de bonden een nieuwe stakingsgolf in het voorjaar van 2026 niet uit.

"Mensen maken zich zorgen over hun toekomst en hun pensioen," concludeerde Steven Rombaut (VRT NWS). "Zolang er geen sprake is van echt sociaal overleg, is de sociale vrede in België ver te zoeken."