EU biedt België garanties voor gebruik bevroren Russische tegoeden
De Europese Unie zoekt naar manieren om de financiële steun aan Oekraïne voor de komende jaren veilig te stellen. Het land heeft volgend jaar naar schatting ruim 70 miljard euro nodig en in 2027 nog eens 64 miljard.
De Europese Commissie heeft België cruciale garanties aangeboden om de zorgen van het land weg te nemen over het gebruik van bevroren Russische tegoeden voor steun aan Oekraïne. In een brief aan de EU-lidstaten schetst Commissievoorzitter Ursula von der Leyen hoe de lidstaten gezamenlijk de risico's zullen dragen, mocht de EU besluiten de miljarden te gebruiken die bij de financiële dienstverlener Euroclear in Brussel geparkeerd staan.
De Europese Unie zoekt naar manieren om de financiële steun aan Oekraïne voor de komende jaren veilig te stellen. Het land heeft volgend jaar naar schatting ruim 70 miljard euro nodig en in 2027 nog eens 64 miljard. De Commissie wil hiervoor een lening van circa 140 miljard euro verstrekken, bedoeld om de Oekraïense noden voor 2026 en 2027 te dekken.
Het oog van de Commissie is daarbij gevallen op de 185 miljard euro aan Russische staatsactiva die sinds het begin van de invasie in 2022 geblokkeerd staan bij Euroclear. Hoewel de winsten op dat geld al langer naar Oekraïne vloeien, wil de Commissie nu ook de tegoeden zélf gebruiken.
Belgische bezwaren en Europese garanties
België, met premier Bart De Wever op kop, lag echter lange tijd dwars. De Wever uitte meermaals grote bezorgdheden over de mogelijke juridische en financiële repercussies, zoals Russische vergeldingsacties of scenario's waarbij het geld later aan Rusland moet worden terugbetaald.
De brief van Von der Leyen, die volgt op intensief overleg tussen de Commissievoorzitter en De Wever, moet deze bezwaren nu wegnemen. Uit de gelekte brief en een bijbehorende memo blijkt dat de Commissie voorstelt dat alle lidstaten de risico's gezamenlijk zullen dragen.
Concreet omvatten de beloftes:
- Juridisch bindende garanties: De lidstaten zouden "juridisch bindende, onvoorwaardelijke, onomkeerbare en opvraagbare" garanties bieden, berekend op basis van hun bruto binnenlands product.
- Bescherming na sancties: Cruciaal is dat deze garanties van kracht blijven, zélfs nadat de bevriezing van de activa wordt opgeheven.
- Investeringsverdragen: De garanties dekken ook risico's die voortvloeien uit bilaterale investeringsverdragen met Rusland. Dit was een specifiek pijnpunt voor België, dat sinds 1989 zo'n verdrag met Rusland heeft.
De Commissie erkent dat er risico's verbonden zijn aan dit plan, bijvoorbeeld voor de financiële markten. Von der Leyen suggereert in haar brief zelfs dat EU-lidstaten met dergelijke verdragen deze beter opzeggen.
De drie opties op tafel
Het gebruik van de Russische activa is de meest besproken optie, maar Von der Leyen schetst in totaal drie mogelijkheden om Oekraïne te financieren, die eventueel gecombineerd kunnen worden:
- Het gebruik van de bevroren Russische tegoeden als lening.
- Bilaterale bijdragen of subsidies van alle lidstaten, berekend op basis van hun BBP.
- De Europese Commissie leent zelf geld op de financiële markten en geeft dit door aan Oekraïne.
Druk om te beslissen
De druk om een besluit te nemen is hoog. Von der Leyen wil dat de knoop wordt doorgehakt op de Europese top van 18 december. "Europa kan zich geen verlamming veroorloven, hetzij door aarzeling, hetzij door het zoeken naar volmaakte of eenvoudige oplossingen die niet bestaan," zo staat in de brief.
Tijdens een bezoek aan Brussel gaf de Finse president Alexander Stubb aan dat "veel Europese leiders de Belgische bezorgdheden, zowel politiek als juridisch, hebben begrepen."
Als het plan wordt goedgekeurd, zou Oekraïne het eerste geld in het tweede kwartaal van 2026 kunnen ontvangen.