De voorzitter van de Europese Raad, António Costa, heeft een scherpe waarschuwing afgegeven aan de regering van de Amerikaanse president Donald Trump. In een reactie op de nieuwe Amerikaanse Nationale Veiligheidsstrategie (NSS) en recente uitspraken van Trump, benadrukt Costa dat bondgenoten elkaars soevereiniteit moeten respecteren en zich verre moeten houden van inmenging in binnenlandse politieke aangelegenheden.
De diplomatieke spanningen zijn opgelopen na de publicatie van een Amerikaans beleidsstuk afgelopen vrijdag. In dit document wordt gesteld dat Europa geconfronteerd wordt met "beschavingsuitwissing" (civilisational erasure) door migratie en een censurerende EU die de politieke vrijheid ondermijnt. Het document suggereert openlijk dat de VS "weerstand" binnen het blok willen cultiveren om de huidige koers van Europa te corrigeren. Daarnaast noemde Trump de Europese leiders in een interview met Politico "zwak" en stelde hij dat Europa "niet weet wat het moet doen".
Soevereiniteit en respect
Costa noemt de signalen uit Washington onacceptabel. Tijdens een persconferentie in Dublin met de Ierse premier Micheál Martin en een latere toespraak bij het Jacques Delors Institute in Parijs, trok hij een duidelijke grens.
"Bondgenoten moeten zich gedragen als bondgenoten. Dat betekent dat we ons niet mengen in het interne politieke leven van onze landen," aldus Costa. "Wij respecteren de keuze van de Amerikanen, en zij moeten de democratische keuze van onze burgers respecteren. Toen alle leiders mij kozen tot voorzitter van de Europese Raad, moet president Trump dit respecteren, net zoals wij respecteren dat de Amerikaanse burgers hem tot president hebben verkozen."
De EU-president benadrukte dat de Verenigde Staten weliswaar een essentiële economische partner en bondgenoot blijven, maar dat Europa soeverein is. "De VS kunnen hun visie op vrije meningsuiting niet in de plaats stellen van de Europese visie. Inmenging in het politieke leven van Europa kunnen we niet accepteren."
Economische kracht en steun aan Oekraïne
Ook de Ierse premier Martin weerlegde de kritiek van Trump dat Europa zwak zou zijn. "Europa is een van de sterkste continenten ter wereld op economisch gebied," stelde Martin, verwijzend naar de handelsrelaties tussen de EU en de VS.
Costa greep het moment aan om de Europese vastberadenheid inzake Oekraïne te herbevestigen, met een nauwelijks verhulde sneer naar de chaotische Amerikaanse terugtrekking uit Afghanistan onder de vorige ambtstermijn. "Wij zijn sterk genoeg om Oekraïne te steunen," zei Costa. "Wij zullen in Oekraïne niet doen wat anderen in Afghanistan hebben gedaan. Wij blijven Oekraïne steunen, in tijden van oorlog en in tijden van vrede."
De EU werkt momenteel aan de juridische en technische kaders om de financiering voor Kiev ook voor de jaren 2026 en 2027 te garanderen. Costa verwacht hierover een besluit tijdens de komende EU-top in Brussel (18-19 december).
Aardverschuiving in relaties
Analisten en experts waarschuwen dat de nieuwe Amerikaanse strategie een "aardverschuiving" in de trans-Atlantische relaties markeert. Volgens experts van diverse denktanks is het Amerikaanse beleid nu officieel gericht op het steunen van nationalistische en anti-EU partijen in Europa.
Costa lijkt zich bewust van deze verschuiving en roept Europa op om weerbaarder te worden. Het continent moet zich profileren als een wereldspeler en zichzelf kunnen beschermen, "niet alleen tegen tegenstanders, maar ook tegen bondgenoten die ons uitdagen," aldus de EU-president.
