Israël heeft volgens experts en mensenrechtenorganisaties hongersnood in Gaza veroorzaakt door een beleid van uithongering, waarbij elke beslissing de greep op voedsel verder aanscherpte totdat honger onvermijdelijk werd.

De VN verklaarde officieel hongersnood in Gaza eind augustus, waarmee werd bevestigd wat verschillende waarnemers en experts al maanden eerder hadden aangegeven. Een maand later concludeerde een onafhankelijke internationale onderzoekscommissie van de VN dat Israël genocide heeft gepleegd in Gaza.

Hierop volgden dringende en herhaalde oproepen van prominente humanitaire figuren, zoals VN-hulpchef Tom Fletcher, om een einde te maken aan Israëls “systematische obstructie” van essentiële hulpgoederen. Premier Benjamin Netanyahu en zijn regering weigeren echter deze beschuldigingen te erkennen.

Volgens Ramy Abdu, voorzitter van de in Genève gevestigde Euro-Med Human Rights Monitor, bewijst het beleid van het blokkeren van basisbehoeften Israëls intentie om Gaza uit te hongeren en meer Palestijnen te doden.

“De hongersnood in Gaza verschilt van andere omdat het niet alleen het gevolg is van natuurrampen of economische ineenstorting,” zei Abdu tegen Anadolu. “Het is eerder een beleid waarbij voedsel en water worden gebruikt als wapens van oorlog en instrumenten van genocide.”

Hij benadrukte dat Israëlische functionarissen deze intentie sinds het begin van de oorlog openlijk hebben uitgesproken.

“Volgens het internationale humanitaire recht is uithongering als wapen tegen burgers een oorlogsmisdaad, maar in Gaza wordt deze misdaad openlijk en zichtbaar uitgevoerd,” voegde hij eraan toe.

‘Gecreëerde kwetsbaarheid’ verandert in ‘wapen van langzame vernietiging’

Israël heeft al lang voor oktober 2023 de voedselzekerheid in Gaza ondermijnd.

In 2006 werd een blokkade opgelegd die de Israëlische autoriteiten controle gaf over alle grensovergangen en zelfs de dagelijkse calorie-inname per Palestijn berekende.

Tegen 2023 was vier op de vijf inwoners van Gaza afhankelijk van hulp, bedroeg de jeugdwerkloosheid 67 procent en waren ziekten zoals bloedarmoede wijdverspreid, aldus Abdu.

“Deze gecreëerde kwetsbaarheid maakte de samenleving niet in staat om verstoringen in hulp op te vangen,” zei hij. “Toen Israël de grensovergangen sloot, waren er geen lokale alternatieven of productiecapaciteit om de schok op te vangen. Tegelijkertijd bombardeerde en bulldozerde Israël landbouwgrond, waardoor Gaza’s voedselvoorziening werd vernietigd.”

Het keerpunt kwam op 9 oktober 2023, toen Israël een “totale belegering” van Gaza aankondigde, waarbij voedsel, water, brandstof en elektriciteit werden afgesneden. Import stopte van de ene op de andere dag, hulptransporten werden aan de grens tegengehouden en tekorten namen onmiddellijk toe.

Door de blokkade van brandstof sloten bakkerijen, vielen waterpompen stil en stopten vrachtwagens met rijden. Voedsel kon niet worden gebakken, opgeslagen of geleverd. Schoon water verdween, waardoor honger werd verergerd door ziekten.

Abdu wees ook op de vernietiging van landbouwgrond en visserijbeperkingen, die hij beschreef als onderdeel van een breder Israëlisch patroon om Gaza’s voedselbronnen te elimineren.

“De bezetting veranderde de kwetsbaarheid die het over jaren had gecreëerd in een wapen van langzame vernietiging,” zei hij.

Gedwongen ontheemding verergert honger

Israëlische evacuatiebevelen gecombineerd met aanhoudende bombardementen hebben herhaaldelijk massale ontheemding veroorzaakt, waardoor schuilplaatsen overvol raakten en de toch al schaarse voorraden verder onder druk kwamen te staan.

Momenteel zijn naar schatting 2 miljoen Palestijnen ontheemd in de verwoeste bezette enclave.

“De plotselinge vlucht liet mensen vaak met niets achter,” zei Abdu.

Kinderen en zwangere vrouwen werden het zwaarst getroffen. Honger werd verergerd door ziekten en gebrek aan schoon water, wat volgens Abdu leidde tot “een volledige crisis op het gebied van voedsel-, gezondheids- en huisvestingsrechten.”

Begin 2024 escaleerde Israël zijn campagne tegen de belangrijkste humanitaire levenslijn van Gaza, de VN-hulporganisatie voor Palestijnse vluchtelingen in het Nabije Oosten (UNRWA).

Donoropschortingen verlamden de organisatie, magazijnen werden gebombardeerd, konvooien geblokkeerd en er waren meldingen van plunderingen.

Israël blokkeerde hulp aan Noord-Gaza vanaf begin 2024, verscherpte de beperkingen na het offensief in oktober en sloot Rafah—de laatste uitweg van Gaza—in mei.

Een jaar later, in mei 2025, lanceerde Israël met steun van de VS de controversiële Gaza Humanitarian Foundation (GHF) om hulp te beheren.

In plaats van toegang te herstellen, werd het door de VN en grote NGO’s veroordeeld als het militariseren van hulp, en de “hulppzones” werden beschreven als “doodvallen.” Sindsdien zijn meer dan 1.760 Palestijnen omgekomen terwijl ze probeerden voedsel te bereiken, waarvan bijna 1.000 in de buurt van GHF-locaties, aldus het VN-mensenrechtenbureau.

“Het traceren van Israëls acties en uitspraken—de lange blokkade, sluiting van grensovergangen, blokkering van konvooien, aanvallen op voedselmagazijnen, vernietiging van landbouwgrond, visserijverboden, ondermijning van UNRWA, plundering van hulp, aanvallen op burgers die voedsel zoeken, aanvallen op politie en beveiligingsescortes, herhaalde onwettige evacuatiebevelen en zelfs de oprichting van de zogenaamde Gaza Humanitarian Foundation—laat een duidelijk patroon zien,” zei Abdu.

“Dit is geen willekeurige chaos, maar een zorgvuldig ontworpen beleid van uithongering.”

Hongersnood uitgeroepen, maar geen effectieve reactie

Op 22 augustus verklaarde de Classificatie van de geïntegreerde voedselzekerheidsfase (IPC) formeel hongersnood in delen van Gaza, wat betekent dat drie kritieke drempels—extreme voedseltekorten, acute ondervoeding en door honger veroorzaakte sterfgevallen—waren overschreden.

Volgens het ministerie van Volksgezondheid van Gaza zijn er minstens 460 Palestijnen gestorven door honger en hongersnood, waaronder meer dan 150 kinderen.

De verslechterende crisis heeft ertoe geleid dat één op de vijf kinderen in Gaza-Stad ondervoed is, met dagelijks stijgende aantallen.

“Zelfs nadat hongersnood officieel werd uitgeroepen, volgden er geen effectieve maatregelen. De internationale gemeenschap heeft gefaald om Israël te dwingen, dat VN-resoluties blijft negeren met steun van de VS en Europa,” zei Abdu.

Hij voegde eraan toe dat de erkenning van hongersnood vooral waarde heeft in het versterken van juridische en morele consensus, en in het leggen van een basis voor verantwoording bij instanties zoals het Internationaal Strafhof (ICC) of het Internationaal Gerechtshof (ICJ).

“Volgens het internationale humanitaire recht komt dergelijke opzettelijke uithongering neer op een oorlogsmisdaad. Met groeiend bewijs van intentie en resultaat voldoen deze handelingen aan de drempel van genocide,” zei Abdu.

‘Er is weinig gedaan’

In september concludeerde de VN Onafhankelijke Internationale Onderzoekscommissie voor het Bezette Palestijnse Gebied, inclusief Oost-Jeruzalem, en Israël dat Israël genocide heeft gepleegd in Gaza.

Na twee jaar onderzoek stelde de commissie vast dat Israëlische autoriteiten en veiligheidstroepen vier van de vijf genocidale handelingen hebben gepleegd die zijn gedefinieerd in het Genocideverdrag van 1948—massamoorden, het toebrengen van ernstig lichamelijk of geestelijk letsel, het opzettelijk creëren van levensomstandigheden die gericht zijn op de vernietiging van Palestijnen, en het voorkomen van geboorten.

De commissie concludeerde dat “de staat Israël verantwoordelijk is voor het niet voorkomen van genocide, het plegen van genocide en het niet bestraffen van de daders van genocide tegen de Palestijnen in Gaza.”

“Israël moet een einde maken aan zijn beleid van uithongering, de belegering opheffen en de ongehinderde toegang tot humanitaire hulp op schaal en de vrije toegang van alle VN-personeel, inclusief UNRWA- en OHCHR-internationaal personeel, en alle erkende internationale humanitaire organisaties die hulp verlenen en coördineren, waarborgen,” aldus de verklaring van 16 september.

Abdu benadrukte dat de verklaring aanzienlijke waarde heeft, maar dat er wilskracht nodig is voor de uitvoering ervan. “Het labelen van Israëls acties als genocide zou verplichtingen onder het Genocideverdrag van 1948 moeten activeren, inclusief preventie en bestraffing. Dat zou politieke en juridische druk moeten betekenen om hulpverlening te garanderen,” zei Abdu.

“In de praktijk is er echter weinig gedaan.”