De Antwerpse professor medische fysica Floris Wuyts (Universiteit Antwerpen) heeft een prestigieuze samenwerking binnengehaald met het Amerikaanse ruimtevaartagentschap NASA. Dat maakte het Federaal Wetenschapsbeleid (Belspo) dinsdag bekend. Dankzij deze nieuwe stap zal het onderzoek naar de impact van ruimtevluchten op het menselijk brein aanzienlijk worden uitgebreid.
Belgische expertise in de ruimte
Professor Wuyts en zijn team bestuderen al sinds 2007 de effecten van gewichtloosheid en langdurige ruimtemissies op het menselijk lichaam. Daarbij richten ze zich op onder meer spiermassaverlies, evenwichtsstoornissen, verminderde reukzin en veranderingen in hersenstructuur. Tot nu toe werden de hersenscans van dertig Europese en Russische astronauten geanalyseerd, telkens vóór en na hun verblijf op het internationale ruimtestation ISS.
“We hebben als een van de eersten vastgesteld dat zes maanden in de ruimte veranderingen veroorzaakt in de hersenen van astronauten”, zegt professor Wuyts. “Het brein wordt omhoog geduwd in de schedel, wat een nadelig effect kan hebben op het gezichtsvermogen. Astronauten beginnen daardoor soms slechter te zien.”
Verdubbeling van het aantal hersenscans
NASA vroeg expliciet om de samenwerking met het Antwerpse onderzoeksteam uit te breiden. Hierdoor zal het aantal beschikbare hersenscans verdubbelen, van dertig naar zestig. “We zullen dan ongeveer een kwart van alle astronauten die zes maanden op het ISS verbleven, hebben onderzocht”, aldus Wuyts.
De uitbreiding is een erkenning van de Belgische expertise in ruimtevaartonderzoek. “Het is toch wel straf dat NASA aan ons, als klein land, vraagt om analyses te doen van het brein van hun astronauten”, zegt Wuyts trots. Hij vertrekt binnenkort naar Houston om de eerste Amerikaanse astronaut onder de scanner te leggen.
Belang voor wetenschap op aarde
De bevindingen uit het onderzoek zijn niet alleen belangrijk voor toekomstige ruimtemissies, maar ook voor medische en technologische toepassingen op aarde. “We leren veel bij over evenwicht en neuroplasticiteit — het vermogen van de hersenen om zich aan te passen aan veranderingen, bijvoorbeeld bij veroudering of hersenletsel,” legt Wuyts uit.
Arnaud Vajda, voorzitter van het directiecomité van Belspo, benadrukt het verbindende karakter van wetenschap: “Ondanks geopolitieke spanningen blijft ruimtevaartonderzoek een terrein dat landen samenbrengt. Dankzij samenwerkingen met ESA, Roscosmos en nu NASA vergaren we wereldwijd kennis die de grenzen overstijgt.”
Wuyts waarschuwt tot slot voor mogelijke besparingen op het federale ruimtevaartbudget. “We hebben in België jarenlange expertise opgebouwd. Als we die zouden laten verloren gaan, zou dat onherroepelijke schade toebrengen aan de wetenschap én aan onze positie als kennisland.”
