Het ministerie van Defensie heeft de knoop doorgehakt over de ruimtelijke indeling van Nederland. Er zijn definitief 57 locaties aangewezen die nodig zijn om de krijgsmacht uit te breiden en te moderniseren. Dit besluit is een reactie op de verslechterde veiligheidssituatie in de wereld, en dan met name de toenemende dreiging aan de oostgrens van Europa.
De lijst met locaties komt in grote lijnen overeen met de voorkeurslocaties die het kabinet in mei al uitsprak. Het kabinet zal in december een definitief besluit nemen over het Nationaal Programma Ruimte voor Defensie. Het doel is om volgend jaar met de uitvoering te beginnen, zodat alle uitbreidingen tegen 2040 gerealiseerd zijn.
Veiligheidsdeltawerken en Lelystad Airport
Een van de meest in het oog springende beslissingen is de aanwijzing van Lelystad Airport als basis voor de stationering van F-35 gevechtsvliegtuigen. Staatssecretaris Gijs Tuinman benadrukt dat de plannen als één geheel moeten worden gezien: "Dit programma omvat de veiligheidsdeltawerken van Nederland, alles hoort bij elkaar. Daar kun je niet zomaar iets uithalen."
Hoewel Lelystad wordt gezien als de beste locatie voor de uitbreiding van de jachtvliegtuigcapaciteit, is de discussie nog niet gesloten. De provincie Flevoland heeft aangegeven alleen akkoord te gaan als er ook ruimte blijft voor burgerluchtvaart. Tuinman erkent dat er op dat vlak nog werk te verrichten is en laat die specifieke afweging over aan de politiek.
Gevolgen voor omwonenden en boeren
De uitbreidingsplannen hebben ingrijpende gevolgen voor de directe omgeving van de aangewezen locaties. Op diverse plekken moeten bedrijven worden verplaatst of zullen huizen en landbouwgrond worden onteigend. Staatssecretaris Tuinman heeft de afgelopen maanden talloze gesprekken gevoerd met gemeenten, provincies en belanghebbenden.
Deze gesprekken waren niet altijd makkelijk. Zo sprak melkveehouder Carolien den Brok met de staatssecretaris over de noodgedwongen onteigening van haar boerderij voor de komst van een megakazerne.
Regionale impact: Utrecht en Gelderland
In de provincie Utrecht zijn de plannen concreet: er komen nieuwe laagvlieggebieden voor helikopters boven de gemeenten Vijfheerenlanden, Montfoort, Lopik en delen van Houten en Wijk bij Duurstede. Daarnaast mag er op de Leusderheide en het defensieterrein Vlasakkers bij Amersfoort vaker met helikopters worden geland. Ook wil Defensie hier oefenen met het graven van loopgraven en andere verdedigingswerken. Onderzoek naar natuur en archeologische waarden wijst uit dat dit mogelijk is. Tevens wordt het brandstofdepot in Klaphek (Lopik) uitgebreid zonder dat hiervoor woningen hoeven te wijken.
Nader onderzoek op acht locaties
Hoewel de lijst grotendeels vaststaat, is voor acht specifieke locaties nog aanvullend onderzoek nodig. Zo wordt bij legerplaats Harskamp gekeken naar de impact van helikoptergebruik en blijft de geluidsoverlast een punt van zorg bij de vliegbases Woensdrecht en Gilze-Rijen. In de provincie Utrecht zijn er geen locaties meer die nader onderzoek vereisen.
Vervolgstappen
Na het kabinetsbesluit in december wordt het plan voorgelegd aan de Tweede Kamer. Bij groen licht start de uitvoeringsfase, waarbij het ministerie bestuursakkoorden wil sluiten met lokale overheden. Deze overheden worden vervolgens verantwoordelijk voor het aanvragen van de benodigde natuur-, bouw- en omgevingsvergunningen. In deze fase kunnen belanghebbenden nog bezwaar indienen.
