De Vlaamse regering heeft vrijdag een nieuw actieplan goedgekeurd om probleemgedrag, en in extreme gevallen radicalisering, op scholen aan te pakken. Het plan, voorgesteld door minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA), treedt volgend schooljaar in werking. Twee maatregelen springen in het oog: elke school moet een 'gedragsexpert' aanstellen en directies krijgen de mogelijkheid om onder strikte voorwaarden lockers en boekentassen te controleren.
Aanleiding voor het plan is een forse stijging van het aantal incidenten in het Vlaamse onderwijs. Volgens minister Demir is er een duidelijk "gedragsprobleem".
"In het secundair onderwijs steeg het aantal schorsingen van 13.000 in 2021 tot 35.000 vorig schooljaar," lichtte Demir toe in het Vlaams Parlement. "In het basisonderwijs was er in diezelfde periode een stijging van 255 naar 1.286. Dit is geen randfenomeen, maar een groot probleem."
Preventie, begeleiding en discipline
Het actieplan, dat zo'n 30 aanbevelingen bevat, is gebaseerd op drie pijlers: preventie, begeleiding en discipline.
Een aantal maatregelen geldt voor alle scholen. Zo wordt elke school verplicht een gedragsexpert aan te stellen. Deze persoon krijgt een opleiding in onder meer klasmanagement en sanctionering, en zal vervolgens het schoolpersoneel vormen en leerlingen begeleiden.
Scholen krijgen ook een stappenplan ter beschikking om te reageren op incidenten. De focus ligt daarbij op de omgang met nieuwe fenomenen zoals straatcultuur, grooming, sexting en 'gossip accounts' op sociale media.
Daarnaast krijgt de onderwijsinspectie extra taken. Die zal voortaan het schoolklimaat en het tuchtbeleid van scholen doorlichten en expliciet het antipestbeleid controleren. Als het beleid van een school onvoldoende wordt bevonden, wordt de school verplicht om externe begeleiding te zoeken.
Tot slot wil de regering voorkomen dat uitgesloten leerlingen nergens meer terechtkunnen. Scholen zullen de inschrijving van een leerling enkel nog mogen weigeren als er binnen het Lokaal Overlegplatform (LOP) een andere plaats voor die leerling kan worden gevonden.
Controversiële controles
Voor scholen die geconfronteerd worden met extreem gedrag, komen er extra mogelijkheden. De meest omstreden maatregel is dat directies de inhoud van lockers, boekentassen en zakken mogen controleren.
Dit mag echter niet zomaar: er moet een "concrete aanleiding" zijn, zoals een vermoeden van drugs- of wapenbezit, en de mogelijkheid moet in het schoolreglement (of 'schoolcontract') zijn opgenomen. Preventieve controles blijven ten strengste verboden. Als een leerling een controle weigert, kan de school een tuchtmaatregel nemen.
Gemengde reacties
Hannelore Goeman (Vooruit) noemt het plan een "houvast en inspiratie" voor schoolteams, maar vindt dat er "extra handen nodig zijn, in de klas en op school, om hier echt een succes van te maken." Ze pleit daarom voor de invoering van onderwijsassistenten. Goeman benadrukt ook dat controles enkel kunnen "nadat ouders akkoord zijn gegaan via het schoolreglement en als de directeur er een nood voor ziet."
De Scholierenkoepel is minder enthousiast. Lieselore Wouters vindt de fouilleringen zorgwekkend: "De school is een plaats waar scholieren zich veilig moeten voelen. Het is angstaanjagend als er gedreigd wordt dat hun lockers kunnen worden opengeknipt."
Ook vanuit het katholiek onderwijs klinkt forse kritiek. "Directies zijn geen vragende partij om dit te doen," stelde directeur-generaal Bruno Vanobbergen in 'De Ochtend' op Radio 1. "Directeurs zien zichzelf als een belangrijke verbindingspersoon, een brugfiguur. Als je plots rugzakken moet fouilleren, kom je in een andere rol die directies niet wensen." Vanobbergen vreest voor een "juridisering" van het onderwijs en merkt op dat scholen bij een vermoeden van drugs nu al contact opnemen met de politie.
Het plan werd overigens afgezwakt na protest van onderwijskoepels en coalitiepartners CD&V en Vooruit. De definitieve tekst verduidelijkt dat een voorgestelde 'taskforce' enkel een adviserende rol krijgt en dat directies "niet verplicht zullen worden" om controles uit te voeren.
