Europese leiders bereid tot ‘multinationale troepenmacht’ in Oekraïne als onderdeel van vredesplan

Een coalitie van Europese landen is bereid een multinationale troepenmacht te leiden in Oekraïne. Dit voorstel vormt de kern van een reeks nieuwe veiligheidsgaranties die Europese leiders in Berlijn hebben ondertekend. Het initiatief, dat nauw samenhangt met het vredesplan van de Amerikaanse president Donald Trump, moet de weg vrijmaken voor een duurzaam staakt-het-vuren tussen Kiev en Moskou.

In een gezamenlijke verklaring, ondertekend door de leiders van onder meer Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Polen en de Scandinavische landen, wordt gesproken over een "coalitie van welwillenden" (Coalition of the Willing). Deze troepenmacht zou, met steun van de Verenigde Staten, op Oekraïens grondgebied opereren. De taken omvatten het beveiligen van het Oekraïense luchtruim en de zeevaart, en het assisteren bij de wederopbouw van de Oekraïense strijdkrachten.

Amerikaanse steun, geen Amerikaanse troepen

Het voorstel volgt op intensieve gesprekken in Berlijn tussen Europese regeringsleiders, de Oekraïense president Volodymyr Zelensky en de Amerikaanse gezanten Steve Witkoff en Jared Kushner. Hoewel de VS het initiatief steunen en een sleutelrol spelen in de onderhandelingen, zullen er geen Amerikaanse militairen op de grond worden ingezet. Wel zouden de Amerikanen een mechanisme leiden voor het monitoren en verifiëren van het staakt-het-vuren, om vroegtijdig te kunnen waarschuwen bij nieuwe agressie.

Volgens het plan moet Oekraïne in vredestijd een staand leger van 800.000 militairen behouden. Daarnaast beloven de ondertekenaars "juridisch bindende maatregelen" om de vrede te herstellen in het geval van een toekomstige aanval. Amerikaanse functionarissen vergelijken deze garanties met de Artikel 5-bijstandsclausule van de NAVO.

Doorbraak in zicht?

De Duitse bondskanselier Friedrich Merz toonde zich na afloop voorzichtig optimistisch. "Voor het eerst sinds het begin van de oorlog lijkt een staakt-het-vuren nu mogelijk", schreef hij op X. Merz stelde dat het Amerikaanse aanbod aan juridische en materiële garanties "aanzienlijk" is. Ook de Britse premier Keir Starmer benadrukte de noodzaak van robuuste garanties: "Zonder waterdichte afspraken is elke deal gedoemd te mislukken. Poetin heeft keer op keer laten zien dat hij terugkomt voor meer als hij de kans krijgt."

Territoriale concessies en referendum

Het heetste hangijzer blijft de status van de door Rusland bezette gebieden. Hoewel de verklaring stelt dat "internationale grenzen niet met geweld gewijzigd mogen worden", impliceren de onderhandelingen dat de frontlinie bevroren zou kunnen worden. Dit zou betekenen dat Oekraïne de controle over grote delen van de Donbas feitelijk verliest, iets wat Zelensky eerder uitsloot.

De Europese leiders benadrukken dat beslissingen over grondgebied aan het Oekraïense volk zijn, "zodra er effectieve veiligheidsgaranties zijn". In de verklaring spreken ze hun steun uit voor Zelensky, ook als hij besluit een referendum uit te schrijven over deze pijnlijke concessies.

Druk op Moskou

Met dit gecoördineerde aanbod ligt de bal nu bij het Kremlin. "Het is nu aan Rusland om te laten zien dat het bereid is te werken aan duurzame vrede door in te stemmen met het vredesplan van president Trump", aldus de verklaring.

Ondanks de diplomatieke druk blijft de houding van Moskou onzeker. Rusland eist tot nu toe dat Oekraïne zich terugtrekt uit de volledige Donbas-regio en neutraal blijft, wat een NAVO-lidmaatschap – en de aanwezigheid van westerse troepen – zou uitsluiten. De komende dagen en weken wordt verwacht dat de druk verder wordt opgevoerd om tot een definitief akkoord te komen.