NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte heeft donderdag in een toespraak in Berlijn zijn scherpste waarschuwing tot nu toe afgegeven. Volgens de topman staat het conflict "voor de deur" en moeten bondgenoten rekening houden met een directe confrontatie met Rusland binnen vijf jaar. Hij roept op tot een radicale omslag in mentaliteit en defensie-uitgaven, juist nu de Verenigde Staten onder president Trump een andere koers lijken te varen.
"We moeten glashelder zijn over de dreiging: we zijn het volgende doelwit van Rusland – en we lopen al gevaar." Met die woorden probeerde Rutte de NAVO-lidstaten wakker te schudden. Hij waarschuwde dat Europa zich moet voorbereiden op een oorlog "van een omvang die onze grootouders en overgrootouders hebben meegemaakt."
Urgentie ontbreekt
Rutte hekelde in zijn toespraak de zelfgenoegzaamheid die hij bij veel bondgenoten bespeurt. Hoewel er stappen zijn gezet om defensiebudgetten te verhogen, is de productiecapaciteit nog lang niet op peil. "Ik vrees dat velen stilletjes tevreden zijn. Dat te veel mensen de urgentie niet voelen en denken dat de tijd aan onze kant staat. Maar dat is niet zo. Het is nu tijd om actie te ondernemen."
Volgens de NAVO-chef is Rusland dit jaar "brutaler, roekelozer en meedogenlozer" geworden. Hij wijst op de Russische oorlogseconomie die op volle toeren draait. Rutte vreest dat Vladimir Poetin hierdoor binnen vijf jaar klaar kan zijn voor een aanval op de NAVO.
1,1 miljoen slachtoffers en hybride oorlog
De prijs die Rusland voor de agressie betaalt, is enorm. Rutte noemde een cijfer van meer dan 1,1 miljoen Russische slachtoffers sinds het begin van de oorlog in Oekraïne. "Poetin betaalt voor zijn trots met het bloed van zijn eigen volk. Als hij bereid is gewone Russen op deze manier op te offeren, waartoe zou hij dan bereid zijn om ons aan te doen?"
De dreiging is volgens Rutte niet hypothetisch; de 'schaduwoorlog' is al begonnen. Hij verwees naar recente sabotageacties, zoals explosies op het spoor in Polen en schendingen van het luchtruim in Roemenië en Estland door Russische drones en gevechtsvliegtuigen. Ook benadrukte hij de cruciale steun die Rusland ontvangt van China, Iran en Noord-Korea.
Spagaat met Washington
De toespraak van Rutte komt op een geopolitiek gevoelig moment, slechts enkele dagen na de publicatie van de nieuwe Amerikaanse veiligheidsstrategie. Onder president Trump kiest de VS voor een radicaal andere koers: het document pleit voor een stop op NAVO-uitbreiding en ziet Rusland minder als directe dreiging, met als doel de relaties met Poetin te herstellen.
Dit dwingt Rutte in een lastige spagaat. In Berlijn probeerde hij de eenheid te bewaren door Trump te complimenteren als "de enige die Poetin aan de onderhandelingstafel kan krijgen", terwijl zijn eigen boodschap haaks staat op de Amerikaanse visie. Volgens analisten kiest Rutte nu duidelijk voor de Europese visie – en die van de oostflank in het bijzonder – mogelijk anticiperend op een scenario waarin de VS zich verder terugtrekt uit het bondgenootschap.
Pijnlijke offers noodzakelijk
Om een rampscenario te voorkomen, moeten overheden volgens Rutte bereid zijn tot het maken van noodbegrotingen. De huidige defensie-uitgaven zijn ontoereikend om een capitulatie van Oekraïne te voorkomen.
"In een dergelijk scenario zouden we terugverlangen naar de dagen dat we 3,5 procent van ons bbp konden uitgeven aan defensie," waarschuwde Rutte. Hij bereidt burgers voor op economische verstoringen en bezuinigingen elders: "Pijnlijke afwegingen zijn onvermijdelijk maar absoluut noodzakelijk om onze mensen te verdedigen."
