Een jaar na de val van het regime van Bashar al-Assad voert het federaal parket in België negentien strafonderzoeken naar vermoedelijke oorlogsmisdadigers die zich in ons land zouden bevinden. Dit blijkt uit onthullingen van ‘The Damascus Dossier’, een internationaal onderzoek van het journalistenconsortium ICIJ waaraan onder meer De Tijd, Le Soir en Knack hebben bijgedragen.
De cijfers, die donderdag 4 december 2025 naar buiten werden gebracht, werpen een nieuw licht op de nasleep van de Syrische burgeroorlog en de mogelijke aanwezigheid van daders op Belgische bodem.
Het Damascus Dossier
De onthullingen maken deel uit van een grootschalig onderzoeksproject waarbij meer dan 134.000 gelekte documenten van de Syrische inlichtingendiensten werden geanalyseerd. Deze documenten leggen de omvang van de systematische martelpraktijken onder het bewind van Assad bloot.
Uit het onderzoek blijkt een duidelijke link met België. Navraag binnen de Syrische gemeenschap in ons land suggereert dat zowel vermoedelijke oorlogsmisdadigers als voormalige medestanders van het regime zich in België hebben gevestigd.
Stand van zaken bij justitie
Het federaal parket bevestigt dat er actief wordt gezocht naar daders van inbreuken op het humanitair recht. Woordvoerster Yasmina Vanoverschelde gaf toelichting bij de cijfers:
Totaal aantal dossiers: Er werden in totaal 27 dossiers geopend met betrekking tot oorlogsmisdaden en mensenrechtenschendingen in Syrië.
Geseponeerd: Acht dossiers zijn inmiddels zonder gevolg geklasseerd.
Lopende onderzoeken: Er resten momenteel 19 actieve strafonderzoeken.
Onderzoeksrechters: Vier van deze dossiers zijn reeds in handen van een onderzoeksrechter.
Vanoverschelde merkt op dat de onderzoeken zich niet beperken tot één kamp: "Sommige onderzoeken hebben betrekking op strijders van Islamitische Staat (IS) die tijdens het Assad-regime deelnamen aan misdaden in het land."
Twijfels over capaciteit
Hoewel de onderzoeken lopen, zijn experts sceptisch over de haalbaarheid van effectieve vervolging. Brigitte Herremans, specialist Midden-Oosten aan de UGent, waarschuwt dat justitie mogelijk vastloopt door een chronisch gebrek aan middelen.
"Het federaal parket zegt al versterking te hebben gekregen, maar verhult niet dat er al langer een gebrek is aan politiespeurders om onderzoeken naar oorlogsmisdaden te voeren," aldus Herremans.
De vrees bestaat dat, ondanks het overweldigende bewijsmateriaal uit de gelekte documenten, personeelstekorten bij de politie een struikelblok zullen vormen om deze complexe zaken daadwerkelijk voor de rechter te krijgen.
Achtergrond
De onderzoeken vinden plaats in een veranderd geopolitiek landschap. Bashar al-Assad, die bijna een kwart eeuw over Syrië heerste, vluchtte in december 2024 naar Rusland, waarmee een einde kwam aan de decennialange heerschappij van de Ba'ath-partij. Sinds januari 2025 is er een nieuwe regering aangetreden onder leiding van president Ahmed al-Sharaa.
